Sáng 22/7, tại Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, đã trình bày Tờ trình đề nghị Quốc hội phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2019.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc báo cáo tại Quốc hội.

Thu NSNN tăng 10,1%

Theo tờ trình, quyết toán thu NSNN năm 2019 là 1.553.611,589 tỷ đồng, tăng 10,1% (142.311,589 tỷ đồng) so với dự toán chủ yếu do tăng thu từ các khoản thu về nhà, đất, thu khác ngân sách, thuế xuất nhập khẩu và thu từ dầu thô; ngân sách trung ương (NSTW) tăng (gồm cả nguồn viện trợ) 33.450,42 tỷ đồng, ngân sách địa phương (NSĐP) tăng 108.861,169 tỷ đồng.

Năm 2019, số thu ở 3 khu vực kinh tế (doanh nghiệp (DN) nhà nước, DN FDI, DN tư nhân) không đạt dự toán được giao. Nguyên nhân là một số ngành có đóng góp số thu lớn cho NSNN như nhóm ngành khai thác dầu thô, sản xuất lắp ráp ô tô trong nước, sản xuất linh kiện điện thoại… tăng trưởng thấp hơn dự kiến, giảm so với năm trước.

Số DN mới thành lập tăng, song chủ yếu là các DN vừa, nhỏ và siêu nhỏ được hưởng chính sách ưu đãi thuế theo quy định của luật nên số thuế đóng góp cho NSNN chưa đạt như khi xây dựng dự toán. Số DN chấm dứt kinh doanh, giải thể, tạm ngừng hoạt động ở mức cao… Số nợ thuế đến ngày 31/12/2019 là 99.705 tỷ đồng, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2018.

Thu dầu thô đạt 56.250,723 tỷ đồng, tăng 26,1% (11.650,723 tỷ đồng) so với dự toán; chủ yếu do giá dầu thanh toán bình quân đạt 67,5 USD/thùng, tăng 2,5 USD/thùng so với giá xây dựng dự toán, sản lượng thanh toán vượt 5,8% (610 nghìn tấn) so với dự toán. 

Thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu quyết toán 214.239,255 tỷ đồng (đã bù trừ số hoàn thuế giá trị gia tăng là 133.042,869 tỷ đồng), vượt 25.039,255 tỷ đồng so với dự toán. Trong năm 2019 một số mặt hàng có thuế suất cao, số thu lớn tăng mạnh so với dự toán như than đá, ôtô nguyên chiếc, máy móc, thiết bị, phụ tùng, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, linh kiện phụ tùng ôtô..., nên giá trị kim ngạch xuất, nhập khẩu tăng 7,7% so với năm 2018 và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thuế, tăng thu nợ đọng thuế, nợ thuế đã giảm so với năm trước, góp phần tăng thu NSNN.

Số hoàn thuế GTGT theo thực tế phát sinh là 133.042,869 tỷ đồng, tăng 21.742,869 tỷ đồng so dự toán, được thực hiện theo quy định của Luật thuế GTGT.

Theo đánh giá của Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, về quyết toán thu NSNN, Ủy ban thẩm tra cho rằng, thu NSNN năm 2019 vượt dự toán 10,1% thể hiện sự cố gắng, nỗ lực của Chính phủ trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, thực hiện quản lý thu, cải cách hành chính trong quản lý thuế. Tuy nhiên, số tăng thu 2019 chủ yếu từ đất, tài nguyên và từ thu hồi vốn của nhà nước… thể hiện cơ cấu thu chưa bền vững, phụ thuộc nhiều các yếu tố thiếu ổn định, không thường xuyên. Hạn chế này diễn ra trong cả giai đoạn 2015-2019 nên cần xác định nguyên nhân, trách nhiệm để khắc phục trong giai đoạn tới.

Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp tại Hội trường Diên Hồng.

Chi NSNN giảm hơn 106.407 tỷ đồng

Về chi, dự toán chi NSNN là 1.633.300 tỷ đồng, quyết toán 1.526.892,949 tỷ đồng, bằng 93,5% (giảm 106.407,051 tỷ đồng) so với dự toán, chủ yếu do một số khoản chi triển khai chậm nên bị hủy dự toán hoặc chuyển nguồn sang năm sau chi tiếp theo quy định của Luật NSNN. Các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã thực hiện chi ngân sách bám sát mục tiêu, dự toán được giao, ổn định kinh tế vĩ mô, thực hiện các chính sách an sinh xã hội.

Quyết toán chi NSTW là 586.806,247 tỷ đồng, thấp hơn 11,7% so với dự toán; Quyết toán chi NSĐP là 940.086,702 tỷ đồng, thấp hơn 3,0% so với dự toán; số còn lại, một số khoản được chuyển nguồn sang năm sau sử dụng tiếp và một số nội dung hủy dự toán theo quy định của Luật NSNN.

Theo lĩnh vực, chi đầu tư phát triển quyết toán 420.779,784 tỷ đồng, bằng 98% (giảm 8.520,216 tỷ đồng) so với dự toán, chủ yếu là do chi đầu tư NSTW từ nguồn vốn ngoài nước giảm mạnh (giảm 7.563,333 tỷ đồng) so với dự toán, một số nội dung được chuyển nguồn sang năm sau giải ngân tiếp theo quy định của Luật Đầu tư công.

Số chi đầu tư phát triển chiếm 27,6% tổng chi NSNN, bằng 7,0% GDP. Chi trả nợ lãi 107.064,712 tỷ đồng, giảm 17.819,288 tỷ đồng so với dự toán, chủ yếu do dư nợ trái phiếu Chính phủ và lãi suất bình quân phải trả lãi trong năm 2019 thấp hơn dự toán. 

Chi thường xuyên quyết toán 995.647,182 tỷ đồng, bằng 95,5% (giảm 47.168,818 tỷ đồng) so với dự toán. Dự toán chi thường xuyên bằng 63,85% dự toán chi NSNN theo đúng định hướng của Nghị quyết số 25/2016/QH14 của Quốc hội và Nghị quyết số 07-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Quang cảnh phiên họp Quốc hội.

Bội chi ngân sách giảm còn 2,67% GDP

Với thu chi như vậy, quyết toán số bội chi NSNN năm 2019 là 161.490,73 tỷ đồng, bằng 2,67% GDP thực hiện, giảm 60.509,27 tỷ đồng (1% GDP) so với dự toán. Trong đó NSĐP quyết toán không bội chi, giảm so với dự toán 12.500 tỷ đồng; NSTW quyết toán 161.490,73 tỷ đồng, bằng 77,1% dự toán, giảm 48.009.27 tỷ đồng; giảm 0,8% GDP so với dự toán Quốc hội quyết định.

Trên cơ sở các nội dung đã báo cáo, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, phê chuẩn quyết toán thu, chi NSNN năm 2019 với tổng số thu cân đối NSNN là 2.139.639,446 tỷ đồng, trong đó số thu NSNN theo dự toán là 1.553.611,589 tỷ đồng, thu chuyển nguồn năm 2018 sang năm 2019 là 434.356,624 tỷ đồng, thu từ kết dư năm 2018 là 150.570,478 tỷ đồng và thu từ quỹ dự trữ tài chính theo quy định của Luật NSNN là 1.100,755 tỷ đồng.

Tổng số chi cân đối NSNN là 2.119.541,763 tỷ đồng, trong đó chi NSNN theo dự toán là 1.526.892,949 tỷ đồng, chi chuyển nguồn sang năm 2020 là 592.648,814 tỷ đồng.

Bội chi NSNN 161.490,730 tỷ đồng, bằng 2,67% GDP (không bao gồm kết dư NSĐP 177.193,703 tỷ đồng). Số liệu trên chưa điều chỉnh giảm dự toán chi thường xuyên đồng thời tăng tương ứng dự toán chi đầu tư phát triển năm 2019 của Bộ Tài chính (2.240,21 tỷ đồng).

Các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng NSNN

Để nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng NSNN trong thời gian tới, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ có giải pháp nâng cao tỷ lệ thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước. Đồng thời, nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến cơ chế tự chủ tại các đơn vị sự nghiệp công lập cho phù hợp với thực tiễn; khắc phục các tồn tại, hạn chế trong quản lý các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, đảm bảo hiệu quả hoạt động của các quỹ, không trùng lặp nhiệm vụ của NSNN, tránh lãng phí, dàn trải và phân tán nguồn lực của nhà nước; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, nghiên cứu rút ngắn quy trình, thời gian quyết toán NSNN so với quy định hiện hành để có thể trình Quốc hội xem xét, phê chuẩn quyết toán NSNN năm hiện hành vào kỳ họp cuối năm tiếp theo, bảo đảm thực hiện tốt vai trò, ý nghĩa của công tác quyết toán.

Bên cạnh đó, có giải pháp để khắc phục những bất cập tồn tại trong quản lý điều hành ngân sách đã nêu trong báo cáo thẩm tra đặc biệt lưu ý đến việc cải cách chính sách thu để cơ cấu lại ngân sách; xác định phân cấp ngân sách phù hợp để tăng tính chủ động cho các địa phương nhưng phải đảm bảo vai trò chủ đạo của NSTW; chấn chỉnh quản lý chi đầu tư từ lập, phân bổ, giao dự toán đến thực hiện và quyết toán; rà soát lại chính sách nếu bất cập cần kiến nghị sửa đổi để quản lý chặt chẽ, hiệu quả các khoản chuyển nguồn, kết dư NSĐP; tiếp tục tăng cường kiểm soát bội chi, nợ công ngoài việc khống chế trong giới hạn cho phép phải tính cả khả năng vay và khả năng trả nợ để giữ gìn tín nhiệm quốc gia và bảo đảm an ninh tài chính quốc gia.